System hamulcowy samochodu jest jednym z najważniejszych układów znajdujących się w pojeździe. Zalicza się do niego wszystkie elementy, które mają na celu zatrzymanie pojazdu lub utrzymanie go w miejscu.
Układ hamulcowy składa się z następujących podzespołów: pedała hamulca, serwa, pompy hamulcowej, przewodów ciśnieniowych, przewodów elastycznych, zacisków hamulcowych. Opisując układ hamulcowy trzeba wyróżnić dwa jego rodzaje, które działają w sposób niezależny od siebie: podstawowy (zasadniczy), który używany jest za pomocą pedału hamulca oraz pomocniczy, czyli inaczej awaryjny, zwany też powszechnie ręcznym.
Obecnie układy hamulcowe wyposażone są w układy wspomagające podciśnieniowo siłę hamowania, dlatego nie trzeba używać dużej siły, gdy naciska się na pedał hamulca. Ponadto, układ zbudowany jest dwuobwodowo, co przyczynia się do zwiększenia bezpieczeństwa. Kiedy dojdzie so uszkodzenia jednego obwodu, drugi ciągle może swobodnie tłoczyć płyn hamulcowy, mimo tego że siła hamowania jest dużo mniejsza.
Pedał hamulca naciśnięty przez osobę kierującą, pobudza do działania pompę hamulcową, która zaczyna tłoczyć płyn hamulcowy pod ogromnym ciśnieniem. Tłok, który umieszczony jest w zacisku, dociska klocki do tarczy, która obraca się wraz z kołem. Samochód zaczyna wytracać prędkość, aż do momentu całkowitego jego zatrzymania. Dużym udogodnieniem jest montowany obecnie we wszystkich pojazdach system ABS, który wspomaga sterowność poprzez pulsacyjne blokowanie kół. Korzyścią z systemu ABS jest zachowanie kontroli nad hamującym pojazdem, który w przeciwieństwie do starszego auta pozbawionego ABS, w trakcie hamowania nie traci manewrowości.
Układ hamulcowy jest tym z elementów pojazdu, który powinien działać w sposób nienaganny i niezagrażający bezpieczeństwu kierującego oraz pasażerów. W momencie jego nieprawidłowego funkcjonowania pojawiają się sygnały ostrzegawcze, których nie można ignorować. Jednym z pierwszych objawów nieprawidłowego funkcjonowania systemu jest zapalenie się kontrolki, która może informować o zużyciu okładzin albo o niskim poziomie płynu hamulcowego. Inne, częste sygnały ostrzegawcze to: niepokojące odgłosy pojawiające się podczas hamowania, czy znoszenie samochodu w momencie zatrzymywania.
Nieprawidłowości w funkcjonowaniu układu hamulcowego mogą być również spowodowane złym działaniem hamulca postojowego, zwanego inaczej ręcznym. Najbardziej powszechną przyczyną takiego stanu rzeczy jest zużycie szczęk hamulcowych, bębnów lub linki hamulca postojowego. Inne z powodów, które wymienia się często w tym przypadku, to różnego rodzaju nieszczelności w układzie hamulcowym.
Większość producentów sugeruje regularną kontrolę hamulców. Częściej (co 15 000 kilometrów) powinno sprawdzać się hamulce przednie. Są one bardziej obciążone i szybciej się zużywają. Tylne wystarczy kontrolować raz na 30 000 kilometrów. Warto też sprawdzać jakość płynu hamulcowego i wymieniać go raz na dwa, trzy lata. Płyn hamulcowy, aby skutecznie działał powinien mieć jak najwyższą temperaturę wrzenia. W nowym płynie wynosi ona około 280 stopni Celsjusza. Krytyczna temperatura dla płynu hamulcowego to 165 stopni Celsjusza. Poniżej tej wartości jego skuteczność jest niewielka. Wymianie podlegają także klocki i szczęki hamulcowe, tarcze hamulcowe, cylindry hamulcowe oraz elementy zacisków hamulcowych. Dobrze o tym pamiętać, bo nieusunięte awarie powodują wydłużenie drogi hamowania i mogą powodować utratę kontroli nad pojazdem.
